حفاظت از اسرار تجاری در استارتاپ؛ خط قرمزها برای کارکنان و هم‌بنیان‌گذاران

حفاظت از اسرار تجاری در استارتاپ‌ها یکی از مسائل حیاتی و چالش‌برانگیز این روزهاست. در دنیای رقابتی امروز، استارتاپ‌ها به خاطر نوآوری‌ها و اطلاعات حساس خود ممکن است در معرض افشای اطلاعات قرار بگیرند. در این مقاله به بررسی ابعاد حقوقی حفاظت از اسرار تجاری پرداخته و نکات کلیدی را برای کارکنان و هم‌بنیان‌گذاران ارائه می‌دهیم. اسرار تجاری به اطلاعاتی اشاره دارد که به دقت نگهداری می‌شوند و افشای آن‌ها می‌تواند به ضرر مالکشان منجر شود. برای آنکه یک اطلاعات به عنوان راز تجاری شناخته شود، باید دارای ویژگی‌های خاصی باشد. به عنوان مثال، این اطلاعات باید محرمانه بوده و در عین حال دارای ارزش اقتصادی و غیرقابل دسترس برای عموم باشند. در ایران، قوانین مربوط به حمایت از اسرار تجاری در قانون حمایت از مالکیت صنعتی و قانون مدنی عنوان شده است. به ویژه، ماده 16 قانون حمایت از مالکیت صنعتی به تعریف اسرار تجاری و محافظت از آن‌ها می‌پردازد. به علاوه، بند 2 ماده 573 قانون مدنی می‌گوید که افشای این اسرار می‌تواند منجر به مسئولیت مدنی و جزایی برای فرد متخلف شود. قانون حمایت از مالکیت صنعتی که در سال 1386 به تصویب رسید، نه تنها به حمایت از اختراعات و طرح‌های صنعتی پرداخته، بلکه شرایط خاصی را نیز برای حفاظت از اسرار تجاری مشخص کرده است. برخلاف اختراعات که نیازمند ثبت رسمی هستند، اسرار تجاری تحت شرایط خاصی می‌توانند بدون ثبت قانونی محافظت شوند. این قانون همچنین مجازات‌هایی برای افشای اسرار تجاری تعیین کرده است. از سوی دیگر، افشای اسرار تجاری می‌تواند تحت شرایط خاص به عنوان جرم شناخته شود و فرد خاطی با مجازات‌های سنگینی روبرو شود. بر اساس ماده 598 قانون مجازات اسلامی، هرگونه افشای اطلاعات محرمانه که به صورت قانونی به فردی سپرده شده، می‌تواند پیگرد کیفری به همراه داشته باشد. در روابط میان کارفرما و کارکنان، هر دو طرف دارای حقوق و وظایف مشخصی هستند. کارفرما باید محیطی امن برای حفاظت از اطلاعات تجاری فراهم کند، در حالی که کارکنان موظف به رعایت اصول اخلاقی و قانونی در حفظ این اطلاعات هستند. کارفرما حق دارد از کارکنان درخواست کند که توافق‌نامه‌های عدم افشا امضا کنند و تدابیر امنیتی را برای حفاظت از اطلاعات حساس به کار گیرد. از طرف دیگر، کارکنان نیز باید به اصول محرمانگی پایبند بوده و به قوانین و سیاست‌های شرکت در مورد استفاده از اطلاعات احترام بگذارند. برای حفاظت مؤثر از اسرار تجاری، ضروری است که در قراردادهای استخدام و همکاری، شرایط و شروط خاصی گنجانده شود. این شرایط باید شامل تعریف دقیق اسرار تجاری، مدت زمان حفاظت و پیامدهای ناشی از نقض تعهدات باشد. بررسی چند پرونده واقعی نیز می‌تواند به درک بهتر این موضوع کمک کند. به عنوان مثال، در سال 1395، یکی از کارمندان یک استارتاپ اطلاعات محرمانه را به رقیب خود فروخت و این کار به پیگرد قانونی و جبران خسارت‌های زیادی برای کارفرما منجر شد. در نهایت، چند نکته کلیدی را فراموش نکنید. همیشه از قراردادهای عدم افشای اطلاعات استفاده کنید و کارکنان و هم‌بنیان‌گذاران را در مورد اهمیت حفاظت از اطلاعات محرمانه آموزش دهید. اتخاذ تدابیر امنیتی لازم برای حفاظت از اطلاعات نیز از الزامات این کار است. حفاظت از اسرار تجاری در استارتاپ‌ها یک الزام اساسی است که نباید نادیده گرفته شود. با طراحی سیاست‌های مناسب و استفاده از ابزارهای حقوقی، می‌توان از اطلاعات حساس و ارزشمند خود به خوبی محافظت کرد. به یاد داشته باشید که پیشگیری همیشه بهتر از درمان است؛ لذا ایجاد یک فرهنگ سازمانی مناسب در خصوص حفاظت از اطلاعات، تأثیر بسزایی در موفقیت استارتاپ‌ها خواهد داشت.